به موجب ماده 141 قانون تجارت : " شرکت مختلط غیرسهامی، شرکتی است که برای امور تجاری، تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود، بدون انتشار سهام تشکیل می شود. شریک ضامن، مسئول کلیه قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. شریک با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایه ای است که در شرکت گذاشته و یا بایستی بگذارد. در اسم شرکت باید عبارت ( شرکت مختلط ) و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن قید شود ".
شرکت مختلط غیرسهامی دو دسته شریک دارد : شرکای ضامن و شرکای با مسئولیت محدود .
اگر شرکت منحل شود و اموال آن کفایت دیون را ندهد، شرکای با مسئولیت محدود را نمی توان تعقیب نمود مگر در موارد استثنایی. مسئولیت شرکای با مسئولیت محدود تا سقف سرمایه ای است که در شرکت آورده اند، اما می توان اموال شخصی شرکای ضامن را توقیف نمود.

  • سرمایه در مختلط غیرسهامی

سرمایه هر دو شریک مانند شرکت های تضامنی و نسبی و با مسئولیت محدود به سهم الشرکه تقسیم می شود و حداقل و حداکثر سرمایه مانند سایر شرکت های قانون تجارت معین نشده است.

  • پرداخت نکردن تمام سهم الشرکه یا استرداد قسمتی از آن توسط شریک با مسئولیت محدود

مثلاَ میزان سهم الشرکه صد بوده اما شریک با مسئولیت محدود پنجاه پرداخت کرده است یا صد را پرداخت کرده اما بعداَ سی را پس گرفته است.
به موجب ماده 152 ق. ت ، " هر گاه شرکت به طریقی غیر از ورشکستگی منحل شود و شریک با مسئولیت محدود هنوز تمام یا قسمتی از سهم الشرکه خود را نپرداخته و یا پس از تادیه، مسترد داشته است طلبکاران شرکت حق دارند معادل آن چه که از بابت سهم الشرکه باقی مانده است مستقیماَ بر علیه شرکت با مسئولیت محدود اقامه دعوا نمایند. اگر شرکت ورشکست شود حق مزبور را مدیر تصفیه خواهد داشت ".
بعد از انحلال شرکت، امکان اقامه دعوای مستقیم علیه شریک بدهکار وجود دارد. اگر انحلال به دلیل ورشکستگی باشد، اقامه دعوا توسط مدیر تصفیه و اگر انحلال به دلیلی غیر از ورشکستگی باشد، اقامه دعوا توسط طلبکاران انجام می شود.

  • معامله به حساب شرکت توسط شریک با مسئولیت محدود

به موجب ماده 146 ق. ت ، " اگر شریک با مسئولیت محدود معامله ای برای شرکت کند در مورد تعهدات ناشیه از آن معامله در مقابل طرف معامله حکم شریک ضامن را خواهد داشت مگر اینکه تصریح کرده باشد معامله را به سمت وکالت از طرف شرکت انجام می دهد ".
باید دقت شود که ضامن شناخته شدن در برابر طلبکاران شرکت نیست، بلکه فقط در برابر طرفی است که شریک با او معامله انجام داده است. هم چنین ضامن شناخته شدن در برابر تمام دیون شرکت نیست بلکه فقط برای تعهدات همان معامله ای است که وکالت خود را پنهان نموده است.

  • ورود شریک با مسئولیت محدود جدید به شرکت

به موجب ماده 155 ق.ت، " هر کس به عنوان شریک با مسئولیت محدود در شرکت مختلط غیرسهامی موجودی داخل شود تا معادل سهم الشرکه خود مسئول قروضی خواهد بود که شرکت قبل از ورود او داشته خواه اسم شرکت عوض شده یا نشده باشد.
هر شرطی که برخلاف این ترتیب باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود ".
این ماده همانند ماده 125 ق. ت ، در خصوص شرکت های تضامنی و نسبی می باشد.

  • کاهش سرمایه شریک با مسئولیت محدود

مثلاَ سرمایه شریک با مسئولیت محدود در شرکت صد بوده و بخواهد آن را به 50 کاهش دهد.
به موجب ماده 153 ق. ت ، کاهش سرمایه شریک با مسئولیت محدود زمانی در برابر اشخاص ثالث نافذ و معتبر است که به ثبت برسد و آگهی شود. در صورتی که به ثبت نرسد، میزان مسئولیت به همان اندازه صد تومان است و ثالث به همان اندازه می تواند به شریک مراجعه کند. طلبکاران شرکت حق اعتراض به کاهش سرمایه را ندارند.

  • ضمانت اجرای قید نام شریک با مسئولیت محدود در نام شرکت

به موجب ماده 143 ق.ت ، اگر اسم یک شریک با مسئولیت محدود در اسم شرکت قید شود این شریک در برابر اشخاص ثالث شریک ضامن محسوب می شود. در شرکت با مسئولیت محدود نیز طبق ماده 95 ق. ت ، اگر نام شریک در کنار نام شرکت قید شود در مقابل ثالث شریک ضامن می باشد.

  • حق نظارت شریک با مسئولیت محدود

به موجب ماده 147 ق.ت، حق نظارت شریک قاعده آمره است و شرط محدود کننده حق نظارت مطلقاَ باطل و بلااثر است. شریک با مسئولیت محدود حق نظارت در امور شرکت را دارد ولی حق دخالت ندارد و نظارت او هم جنبه اطلاعی دارد نه استصوابی. شریک با مسئولیت محدود نه حق اداره شرکت را دارد و نه وظیفه اداره شرکت متوجه اوست، البته نباید از این ماده به گونه ای تفسیر کرد که شریک ضامن حق نظارت بر شرکت ندارد.

  • ضامن شدن شریک با مسئولیت محدود

در سه حالت ، شریک با مسئولیت محدود در شرکت مختلط غیرسهامی ضامن محسوب می شود، یعنی امکان مراجعه به اموال شخصی او نیز وجود خواهد داشت :
1- نام شریک در نام شرکت قید شود. ( ماده 143 ق. ت )
2- برای شرکت معامله ای کند و به وکالت خویش تصریح ننماید و نگوید من برای شرکت معامله می کنم . ( ماده 146 ق. ت )
3- در صورتی که شرکت قبل از ثبت شرکت تعهداتی نموده باشد. ( ماده 150 ق. ت )
در مورد سوم شریک با مسئولیت محدود نسبت به تعهدات قبل از ثبت شرکت، شریک ضامن محسوب می شود مگر آن که اثبات نماید طرف مقابل از محدود بودن مسئولیت او اطلاع داشته است. مثلاَ اگر تعهدات قبل از ثبت 100 واحد و تعهدات بعد از ثبت 200 واحد باشد، این شریک فقط نسبت به 100 واحد اولیه ضامن می باشد.

  • پرداخت سود به شریک با مسئولیت محدود

به موجب ماده 154 ق.ت، در یک شرکت مختلط غیرسهامی اگر به شرکای با مسئولیت محدود سودی بدهیم که نباید می دادیم، یعنی پیش از آن که کسری سرمایه شرکت جبران شود سود حاصله را بین شرکای با مسئولیت محدود تقسیم کنیم، دو حالت را ممی توان متصور شد :
حالت اول : شریک با مسئولیت محدود با حسن نیت و به اعتبار یک ترازنامه مرتب سود را دریافت کرده باشد.
حالت دوم : سوء نیت داشته و می دانسته که این سود حق وی نیست یعنی می دانسته که هنوز کسری سرمایه شرکت جبران نشده است.
در صورت نخست آن چه پرداخت شده قابل استرداد نیست اما در صورت دوم می توان سودی را که شریک با مسئولیت محدود استحقاقش را نداشته از او پس گرفت.
به عقیده دکتر اسکینی، شرط دریافت سود معین توسط شریک با مسئولیت محدود باطل است و این قرارداد عملاَ اعطای قرض تبقی می شود، اما اگر دریافت سود معین منوط به تحصیل سود شرکت باشد صحیح است.

  • ورشکستگی شریک با مسئولیت محدود

به موجب ماده 158 ق.ت، در صورت ورشکستگی یکی از شرکای با مسئولیت محدود خود شرکت یا طلبکاران شرکت با طلبکاران شخصی شریک مزبور متساوی الحقوق خواهند بود زیرا در ورشکستگی قاعده منع تعقیب انفرادی و اصل تساوی طلبکاران حکومت دارد.


Call Now