سازمان های مردم نهاد ، یا سمن یا (NGO) ، سازمان های غیردولتی ، جمعیت ها، جنبش ها یا گروه هایی هستند که مستقل از دولت بدون قصد منفعت طلبی و در جهت دفاع از منافع خاصی همچون مسائل شغلی، اجتماعی، فرهنگی، تجاری، سیاسی، علمی، انسان دوستانه ، مذهبی و ... تشکیل گردیده اند.
این سازمان ها، در کلی ترین معنای خود، به سازمانی اشاره می کند که مستقیماَ بخشی از ساختار دولت محسوب نمی شود اما نقس بسیار مهمی به عنوان واسطه بین فردفرد مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می کند.
بسیاری از سازمان های مردم نهاد، غیرانتفاعی و مستقل از دولت هستند و بودجه این سازمان ها از راه کمک های مردمی و در مواردی نیز با کمک سازمان های دولتی، دولت یا ترکیبی از این روش ها و در قالب پروژه های مشترک تامین می شود.
این گونه سازمان ها، عنصر اصلی یک جامعه مدنی پویا قلمداد می شوند. آن ها مسایلی همچون کمک به تحقق اصل آزادی انجمن ها، تشویق کثرت گرایی در جامعه، ایجاد تعادل اجتماعی و قواعد قانونی آن، بالا بردن بازدهی منابع انسانی و مالی و ... را باعث می شوند. لذا سمن ها ، بازوهای قدرتمند برای احقاق حقوق عامه هستند.
متقاضیان می توانند در حوزه های ذیل با توجه به علاقه و تخصص اعضا اقدام به تشکیل سمن نمایند :
امور اجتماعی – امور زنان و خانواده – امور کودکان – امور جوانان - امور فرهنگی – امور خیریه و نیازمندان – پیشگیری از آسیب های اجتماعی – رفاه اجتماعی و ارتقای مهارت های اجتماعی – حقوق شهروندی – ترویج ارزش ها و فرهنگ اسلامی – ایثار و شهادت – هنر – بهداشت و درمان – بهداشت محیط – محیط زیست و منابع طبیعی – زیرساخت بهداشت و درمان – امداد و نجات – دارو و ودرمان بیماران – توسعه بهداشت عمومی – میراث فرهنگی و گردشگری- دفاع مقدس- سازمان های بین الملل- انجمن های دوستی- حفظ صلح- مهاجرین- امور بین الملل- فناوری های نوین تعامل با مراکز علمی- فناوری- فن آوری های نوین تعامل با مراکز علمی- منابع طبیعی- عمران و آبادانی- کمک به عمران و آبادانی- اتحاد اقوام و کمک به انسجام و وحدت ملی – اقوام – امور ورزش- ورزش- توسعه انسانی و اقتصادی – امور زیرساختی توسعه
افرادی می توانند به عضویت در این موسسات درآیند که :
1- به سن قانونی رسیده باشند ( 18 سال تمام ) و تابعیت ایران را داشته باشند.
2- حداقل دو نفر از افرادی که در این موسسات فعالیت می کنند باید دارای تخصص مرتبط با نوع فعالیت موسسه باشند.
3- در هیچ یک از گروه هایی که توسط دادگاه انقلاب اسلامی غیرقانونی شناخته شده اند عضو نباشند و هیچ گونه سابقه کیفری نداشته باشند.
مدارک لازم جهت ثبت سازمان های مردم نهاد به قرار ذیل است  :
- تکمیل فرم های مشخصات فردی
- دو نسخه کپی مدارک شناسایی موسسین
- سه قطعه عکس سه در چهار
- سه نسخه اساسنامه و امضاء ذیل تمام صفحات آن
- صورتجلسه برگزاری مجمع عمومی
- صورتجلسه هیئت مدیره با امضاء اعضاء هیئت مدیره
- دو نسخه تصویر آخرین مدرک تحصیلی یا گواهی اشتغال به تحصیل موسسین
روند تاسیس و ثبت سمن :
- تعیین موضوع فعالیت مناسب برای سازمان مردم نهاد
- تعیین نام برای سازمان مورد نظر
-  مشارکت نه نفر ( از این تعداد حداقل دو نفر از آن ها باید دارای تخصص در موضوع فعالیت باشند ).
- تکمیل فرم تقاضانامه
- دریافت تاییدیه از اداره یا واحد مربوطه
- تحویل مدارک مورد نیاز به دبیرخانه هیات نظارت بر تشکل های غیردولتی
پس از طی مراحل فوق، مدارک توسط کارشناسان مربوطه مورد بررسی قرار می گیرد و پس از اینکه از مراجع ذیصلاح مورد تایید قرار گرفت و موضوع فعالیت آن ها در هیئت نظارت به تصویب رسید برای فعالیت آن ها پروانه صادر می گردد و در انتها جهت ثبت سمن به سازمان ثبت اسناد معرفی می گردد.
پس از اخذ پروانه فعالیت سمن ، می توان طبق اهداف اساسنامه آغاز به فعالیت نمود.
اضافه می گردد، برای ثبت آگهی تاسیس سازمان مردم نهاد، لازم است اصل پروانه فعالیت به انضمام دو نسخه اساسنامه و صورتجلسه مجمع عمومی موسس و هیئت مدیره و همچنین نامه مرکزی که مجوز را صادر کرده است به سازمان ثبت اسناد و املاک ارسال گردد.
تذکر : سازمان های مردم نهادی که دارای گستره فعالیت در سطح یک محله یا شهرستان خاص هستند باید مراحل ثبت و تاسیس را از طریق فرمانداری مربوطه و سازمان هایی که دارای گستره فعالیت در سطح استان هستند باید مراحل را از طریق دفتر امور اجتماعی استانداری دنبال نمایند.