سازمان ها و موسسات غیرتجاری دارای اهداف و مقاصد غیرتجاری هستند. ویژگی بارز این گونه اشخاص این است که اصولاَ در جستجوی سود مادی نیستند، با این حال، منظور این نیست که این گونه موسسات نسبت به سود و مادیات بی اعتنا هستند، بلکه سود و مادیات در درجه دوم اهمیت قرار دارد. به موجب ماده 584 و 586 قانون تجارت، تشکیلات و موسساتی که برای مقاصد غیرتجاری تاسیس شده یا می شوند، از تاریخ ثبت در دفتر مخصوصی که وزارت دادگستری تعیین می کند، شخصیت حقوقی پیدا می کنند. موسسات و تشکیلاتی که مخالف انتظامات عمومی و اخلاق حسنه باشند، قابل ثبت نیستند و نمی توانند شخصیت حقوقی پیدا کنند. برخلاف اشخاص حقوقی حقوق عمومی، که به محض تاسیس دارای شخصیت حقوقی می شوند و احتیاج به ثبت ندارند. در ثبت موسسات غیرتجاری قبل از ثبت در دفاتر اداره ثبت اسناد، باید موسسین آن ها ، اجازه مقامات انتظامی را برای تشکیل موسسه خود کسب کنند. مهم ترین اقساز موسسات غیرتجاری عبارتند از : انجمن و سندیکاها.

• شرایط ثبت موسسات غیرتجاری

- حداقل تعداد شرکا برای ثبت یک موسسه 2 نفر و حداکثر بدون محدودیت می باشد.
- قید سرمایه به هر میزان موسسه مجاز می باشد.
- انتخاب بازرس برای موسسات اجباری نمی باشد اما موسسه می تواند دارای بازرس باشد.
نکته : امضای مدیر شعبه و فتوکپی شناسنامه و قید محل سکونت در صورتی که شرکت شعبه داشته باشد الزامی است .
لازم به ذکر است ثبت این قبیل موسسات از طریق تنظیم اظهارنامه انجام می شود. اظهارنامه می بایست به ضمیمه صورتجلسه مجمع عمومی و اساسنامه و با قید تاریخ و امضاء موسسین به اداره ثبت شرکت ها تسلیم شود.

• مدارک لازم جهت ثبت موسسات غیر تجاری  :

موسسات غیرتجاری نیز باید به ثبت برسند. برای ثبت آن ها تسلیم مدارک ذیل در تهران به " اداره ثبت شرکت ها " و در شهرستان ها " به دایره ثبت شرکت ها " ضروری است.
- تقاضانامه تکمیل شده ( دو نسخه )
-  اساسنامه تکمیل شده ( دو نسخه )
- کپی برابر با اصل مدارک احراز هویت موسسین و مدیران
- تکمیل فرم تعیین نام به ترتیب اولویت نام های پیشنهادی
- اصل مجوز فعالیت از مراجع ذیربط در مواردی ثبت موضوع نیاز به مجوز داشته باشد.
- صورتجلسه مجمع عمومی موسسین ( دو نسخه )
- صورتجلسه هیات مدیره یا رکن اداره کننده ( دو نسخه )
- اصل وکالتنامه وکیل دادگستری در صورتی که ثبت شرکت توسط وکیل صورت پذیرد.

• مجوز ثبت موسسات غیرتجاری

در رابطه با مجوز ثبت موسسات غیرتجاری به نکات ذیل توجه فرمایید :
1) در موسسات غیر تجاری که هدفشان جلب منافع مادی است موسسین باید پس از به ثبت رساندن موسسه نسبت به اخذ مجوز فعالیت اقدام کنند.
2) در موسسات غیر تجاری که هدفشان غیر انتفاعی است می بایستی هنگام درخواست ثبت توسط اداره ثبت شرکت ها مراتب از اداره کل اطلاعات نیروی انتظامی استعلام شود و پس از وصول پاسخ مثبت ، نسبت به ثبت اقدام خواهد شد.

• اساسنامه ثبت موسسه غیرتجاری

ماده ١: نام ونوع موسسه:…………………..
ماده ٢: موضوع موسسه: …………………………….
ماده ٣: مرکز اصلی موسسه: …………………………..
ماده ۴: سرمایه موسسه:
ماده ۵: مدت موسسه: از تاریخ ……………… بمدت نامحدود
ماده ۶: تابعیت موسسه : تابعیت ایرانی است .
ماده ٧: هیچ یک از شرکا حق انتقال سهم الشرکه خود را بغیر ندارند مگر با رضایت و موافقت دارندگان سه چهارم سرمایه موسسه که دارای اکثریت عددی نیز باشند و انتقال سهم الشرکه بعمل نخواهد آمد مگر بموجب سند رسمی .
ماده ٨: مجمع عمومی عادی موسسه در ظرف مدت چهارماه اول هر سال پس از انقضای سال مالی موسسه تشکیل ولی ممکن است بنابه دعوت هریک از اعضای هیات مدیره یا شرکا بطور فوق العاده تشکیل گردد.
ماده ٩: دعوت هر یک از جلسات مجامع عمومی توسط هر یک از اعضای هیات مدیره مدیرعامل یا شرکا بوسیله دعوتنامه کتبی یا درج آگهی در یکی از جراید کثیرالانتشار بعمل خواهد آمد فاصله دعوت از روز انتشار تا تشکیل جلسه ١٢ روز خواهد بود .
ماده ١٠: در صورتی که کلیه شرکا در هریک از جلسات مجامع عمومی حضور یابند رعایت ماده ٨ اساسنامه ضرورت نخواهد داشت .
ماده ١١: وظایف مجمع عمومی عادی به شرح زیر میباشد:
الف – استماع گزارش هیات مدیره در امور مالی و ترازنامه سالیانه موسسه و تصویب آن
ب- تصویب پیشنهاد سود قابل تقسیم از طرف هیات مدیره
ج – تعیین خط مشی آینده موسسه و تصویب آن
د – انتخاب هیات مدیره و در صورت لزوم بازرس
ماده ١٢: وظایف مجمع عمومی فوق العاده به قرار زیر است :
الف: تغییر اساسنامه یا الحاق یا حذف یک یا چند مواد اساسنامه
ب: افزایش یاتقلیل سرمایه موسسه
ج : ورود شریک یا شرکا جدید موسسه
ماده ١٣: تصمیمات شرکا در مجمع عمومی فوق العاده با موافقت دارندگان سه چهارم سرمایه که اکثریت عددی دارند و در مجمع عمومی عادی طبق دستور ماده ١٠۶ قانون تجارت معتبر و لازم الاجرا خواهدبود.
ماده ١۴: هیات مدیره موسسه مرکب از ………. نفر خواهد بود که در مجمع عمومی از بین شرکا و یا از خارج انتخاب می نماید.
ماده ١۵: هیات مدیره از بین خود یک نفر را به سمت رئیس هیات مدیره و یک نفر را به سمت مدیرعامل انتخاب و همچنین می تواند برای اعضای خود سمتهای دیگری تعیین نماید.
ماده ١۶: آقای / خانم ………….. نماینده قانونی و تام الاختیار موسسه بوده و می تواند در کلیه امور مداخله و اقدام نماید . (از جمله اقدامات می توانند موارد ذیل را ذکر نمایند ) :
امور اداری موسسه از هر قبیل ، انجام تشریفات قانونی ، تنظیم بودجه و تعیین پرداخت حقوق و انجام هزینه ها و رسیدگی به محاسبات ، نهیه آیین نامه های داخلی ، اجرای تصمیمات مجامع عمومی ، تاسیس شعب ، انتخاب و انتصاب و استخدام کارمند و کارگر یا کارشناس، تنظیم قرارداد با شرکت ها و بانک ها و ادارات، خرید و فروش انواع اموال منقول و غیرمنقول ، صدور اسناد بهادار ، سفته و چک و پرداخت آن ها و ... ( برحسب مورد و بنا به تصمیم اعضاء هیات مدیره )
ماده ١٧: جلسات هیات مدیره با حضوراکثریت اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات هیات مدیره با اکثریت آرا معتبر است .
ماده ١٨: دارندگان حق امضا در موسسه : دارندگان حق اکضای اوراق واسناد بهادار از قبیل چک سفته برات اسناد تعهدآور و قراردادها را هیات مدیره تعیین می کند .
ماده ١٩- هر یک از اعضای هیات مدیره می تواند تمام یا قسمتی از اختیارات و همچنین حق امضای خود را به هریک از شرکا برای هر مدت که صلاح بداند تفویض نماید و همچنین هیات مدیره می تواند تمام یاقسمتی از اختیارات خود را به مدیرعامل تفویض نماید.
ماده ٢٠: سال مالی موسسه از اول فروردین ماه هر سال شروع و به اخر اسفند ماه همان سال خاتمه می یابد به استثنای سال اول که ابتدای آن از تاریخ تاسیس موسسه است.
ماده ٢١: تقسیم سود: از درآمد موسسه در پایان هر سال مالی هزینه اداری حقوق کارکنان و مدیران استهلاکات مالیات سایر عوارض دولتی کسر و پس از وضع صدی ده بابت ذخیره قانونی بقیه که سود ویژه است به نسبت سهم الشرکه بین شرکا تقسیم خواهد شد.
ماده ٢٢ : فوت یا محجوریت هریک از شرکا باعث انحلال موسسه نخواهد شد و وراث شریک متوفی ویا ولی محجور می توانند به مشارکت خود ادامه دهند. در غیر این صورت بایستی سهم الشرکه خود را پس از انجام تشریفات قانونی دریافت ویا به شریک دیگر منتقل و از موسسه خارج شوند.
ماده ٢٣ : انحلال : موسسه مطابق ماده ١١۴ قانون تجارت منحل خواهد شد در صورتی که مجمع شرکا رای به انحلال موسسه دهد یک نفر از بین شرکا و یا از خارج موسسه به سمت مدیرتصفیه تعیین خواهد شد وظایف مدیرتصفیه طبق قانون تجارت می باشد.
ماده ٢۴: اختلافات حاصله بین شرکای موسسه از طریق حکمیت و داوری حل وفصل خواهد شد.
ماده ٢۵: در سایر موضوعاتی که در این اساسنامه قید نشده است مطابق مقررات قانون تجارت ایران عمل و رفتار خواهدشد.
ماده ٢۶: این اساسنامه در ٢۶ ماده تنظیم و به امضای کلیه موسسین موسسه به اسامی ذیل رسید و تمام مشخصات امضا شد.
امضاء موسسین
........................................................................................................................................................................................................................................................................