علامت تجاری یا علامت صنعتی، علامتی است که برای معرفی و مشخص کردن کالا ها و محصولات بکار می رود.علامت تجارتی و صنعتی امروزه از لحاظ افتصادی و بازاریابی، دارای اهمیت زیاد است و خریداران و مصرف کنندگان با توجه به علائم مذکور، به انتخاب و خرید مبادرت می کنند.

علامت تجاری برای معرفی و جهت تشخیص همه انواع کالاها و محصولاتی که به وسیله یک تاجر یا یک کارخانه عرضه یا تهیه می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. ولی اگرعلامتی برای معرفی تولید و محصول معینی بکار رود، به آن علامت صنعتی گفته می شود.علامت تجاری وعلامت صنعتی اغلب تحت عنوان مارک و به یک معنا به کار می روند.
• مواردی که داشتن و ثبت علامت تجارتی الزامی است :
بکار بردن و ثبت علامت تجارتی، اختیاری است. ولی درموارد زیر، به گفته آیین نامه نصب و ثبت علائم صنعتی، از نظر تسهیل نظارت مبدأ و ساخت اجناسی که برای مصرف و استعمال مستقیم بر روی بدن، بکار می رود، و برای جلوگیری از تقلب و تقلید، درمورد برخی اجناس دارویی و خوراکی و آرایشی، بکار بردن علامتی که به ثبت داده شده است، الزامی است و این اجناس باید با علامت تجارتی ثبت شده، عرضه شود.اجناس مزبور به شرح زیر است :
1. داروهای اختصاصی(اِسپسیالیته) مورد استعمال طبی یا بیطاری( دامپزشکی)،که با نسخه پزشک یا بدون آن مصرف شود.
2. مواد غذایی که،درپوشش و یا ظروف، و به اسم مشخصی باشند. مانند: کنسرو و مواد غذایی، پنیر، شیر، مربا، ترشی، کره، روغن های مختلف، شکلات، آبنبات، وغیره.
3. آب های معدنی گازدار،شربت ها،آب های میوه، نوشیدنی ها،که در تحت اسم و ظروف مشخصی، به معرض فروش گذاشته می شود.
4. لوازم آرایش و زیبایی، که برای استعمال مستقیم بر روی بدن انسان بکار می رود. مانند: صابون،محلول عطریات و ادکلن و پماد وغیره.
تمام اجناس فوق،اعم از آنکه در ایران ساخته شده یا در خارج ساخته شده و وارد کشور شود و در بازار تحت اسم مشخصی که بر روی آن زده می شود،در معرض فروش قرار گیرد،باید دارای علامت صنعتی یا تجارتی بوده و در روی برچسب، به نکات زیر تأکید شود :
الف ـ اسم تجارتی و نشانی سازنده جنس، با قید کشور مبدأ.
ب ـ شماره ثبت علامت در ایران و شماره و تاریخ اجازه « وزارت بهداشت و درمان امور پزشکی»، برای ساختن و یا به معرض فروش گذاشتن جنس در ایران.
برچسب مزبور باید طوری چسبانده شود که نتوان آن را از روی پوشش یا ظرفی که در آن جنس به معرض فروش گذاشته می شود، به آسانی برداشت. تنظیم آن باید به طریقی باشد که نام کشور مبدأ ونام و نشانی سازنده وعلامت و شماره ثبت خوانا باشد. تمام این نوشته ها بر روی برچسب الصاق شده به اجناس خارجه، ممکن است به زبان بیگانه باشد. بکاربردن زبان فارسی نیز اختیاری خواهد بود.
• مجازات ها :
به موجب قانون مجازات اسلامی، اشخاص ذیل به حبس تا شش ماه محکوم خواهند شد :
1. کسانی که علامت تجاری اجباری را، در روی محصولی که اجباراً باید دارای آن علامت باشد،استعمال نکنند.
2. کسانی که عالماً محصولی را به معرض فروش گذاشته یا بفروشند، که دارای علامتی نباشد که برای آن محصول اجباری است.
• مدارک لازم برای ثبت علامت تجارتی :
مدارک لازم برای ثبت علامت تجارتی عبارتند از :
1. اظهارنامه،که عبارت است از برگه های چاپی که، از طرف اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی، دراختیار متقاضیان گذاشته می شود و به وسیله آنها تکمیل می گردد.
2. ده عدد نمونه علامت، به شکلی که استفاده می شود‌. بعلاوه نمونه های اضافی، به تعداد یک نمونه، برای هرطبقه اضافی که درخواست می شود.
درخواست کننده باید بر روی هر اظهارنامه، یک نمونه ازعلامت را چسبانده و آن را امضاء نماید. نمونه سوم، درموقع ثبت بر روی هر صفحه مربوط، در دفتر ثبت و نمونه چهارم، بر روی تصدیق ثبت، الصاق می شود. ابعاد نمونه نباید از ده سانتی متر از هرطرف تجاوز کند. بر روی هر نمونه چسبانده شده به طریق بالا، مهر شعبه ثبت شرکت ها زده می شود به طریقی که یک قسمت از مهر بر روی نمونه و قسمت دیگر بر روی صفحه قرار گیرد.
3. یک کلیشه واضح و خوانا برای چاپ علامت، که ابعاد آن نباید از ده سانتی متر از هر طرف تجاوز کند. اضافه می شود درصورتی که، علامت عبارت از یک یا چند کلمه بوده و دارای هیچ گونه تصویر و حروف مخصوص نباشد، تقاضا کننده ثبت، مجبور به ضمیمه کردن کلیشه نخواهد بود.
4. نسخه اصلی یا رونوشت گواهی شده وکالت نامه، درصورتی که تقاضای ثبت به وسیله وکیل به عمل آید.
5. درصورتی که علامت درخارجه به ثبت رسیده باشد، تسلیم رونوشت گواهی شده از طرف اداره صادر کننده آن به زبان اصلی، به همراه ترجمه غیر رسمی آن به فارسی، به مسئولیت تقاضا کننده ثبت، الزامی است.
6. درصورتی که علامت برای تشخیص امتیاز محصول جماعتی یا محصول یک شهر یا یک ناحیه از کشور اختیار شود، گواهینامه از طرف مقام صلاحیت دار، دایر بر پذیرش استفاده ازعلامت مزبور به وسیله سازندگان کالاهای مربوط به آن.( مقام صلاحیتدار مذکور عبارت است از: اتحادیه صنفی، اطاق بازرگانی،شهرداری و فرمانداری).
• مرجع ثبت :
مرجع ثبت علائم تجارتی و اختراعات، اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی است.
ثبت کلیه علائم مزبور و اختراعات فقط درهمین اداره به عمل می آید.