شرکت تجاری قراردادی است که به موجب آن دو یا چند نفر توافق می کنند سرمایه ای را که از جمع آورده های ( مالی و صنعتی ) آن ها تشکیل می شود، در میان گذارند تا با به کارگیری آن در یک فعالیت، از سود حاصل از آن بهره مند و زیان های احتمالی را میان خود تقسیم کنند.
عناصر تشکیل دهنده قرارداد شرکت تجاری عبارت است از :
تعدد شرکا، آورده حصه ، شرکت در سود و زیان و همکاری شرکا در اداره شرکت
برای تشکیل هر شرکت، هر یک از شرکا باید آورده ای به شرکت بیاورد که برای بهره برداری از شرکت ضروری است. آورده های شرکا، می تواند صور مختلفی داشته باشد و عمدتاَ در دو جیز خلاصه می شود : آورده تقدی ؛ آورده غیرنقدی.
اول : آورده نقدی
منظور از آورده نقدی وجه نقد است که ممکن است با تسلیم اسکناس یا چک یا هر ترتیب دیگر، مثل واریز به حساب از طریق حواله بانکی، انجام شود. مهم این است که آورده قابل استفاده فوری باشد، یعنی بتوان با استفاده از آن برای شرکتی که تشکیل می شود، به محض تشکیل، کالا و خدمات خرید هیچ شرکت تجاری را نمی توان تشکیل داد، مگر آنکه حصه برخی یا کل شرکا از وجه نقد تشکیل شده باشد. این راه حل منطقی است؛ زیرا سرمایه نقدی شرکت، تضمین پرداخت طلب طلبکاران شرکت است و طلبکاران شرکت نمی توانند فقط به آورده های غیرنقدی شرکت امیدوار باشند. در شرکت های سهامی عام ، موسسان باید اقلاَ بیست درصد سرمایه شرکت را خود تعهد کنند و لااقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد شده را نقداَ بپردازند. ( ماده 6 لایحه قانونی 1347). در شرکت های سهامی خاص، مبلغ نقدی نباید کمتر از سی و پنج درصد کل سهام باشد. ( بند 3 ماده 20 لایحه قانونی 1347).
دوم : آورده های غیرنقدی
آورده های غیرنقدی، ممکن است به صورت مال مادی، مال غیرمادی و یا صنعت باشند.
مال مادی، مالی است که قابل لمس است و ممکن است منقول باشد ( مانند میز و صندلی ) یا غیرمنقول ( مانند زمین و خانه و آنچه به شرکت آورده می شود ) ؛ نیز ممکن است مالکیت مال باشد ( مثل انتقال مال به شرکت ) یا منافع مالی ( مثل زمانی که شریکی خانه خود را به عنوان اجاره به مدت ده سال در اختیار شرکت قرار می دهد و اجاره بهای مدت ده سال را به عنوان آورده خود منظور می کند ). مال مادی باید هنگام ورود به شرکت تقویم شود تا با تعیین ارزش آن نسبت سهم شریک آورنده مال در شرکت و به ویژه سهم او از سود مشخص شود.
مال غیرمادی، مالی است که در خارج وجود مادی ندارد اما جامعه وجود آن را اعتبار کرده و قانون نیز آن را به عنوان مال شناخته است؛ از این قبیل است حق اختراع، حق تالیف و تصنیف، حق ارتفاق، حق انتفاع سرقفلی و طلب که همگی دارای ارزش مبادله ای هستند. این اموال نیز باید تقویم شوند و گرچه تقویم آن ها مشکل است، کارشناسان هر رشته می توانند برای آن ها ارزش پولی تعیین کنند.
چه در مورد مال مادی و چه در مورد مال غیرمادی، آوردن آورده به شرکت تابع مقررات راجع به مال آورده شده به شرکت است. بنابراین اگر مال غیرمنقول باشد، آوردن مال به شرکت باید از طریق انتقال رسمی مالکیت آن صورت گیرد که مطابق مواد 47 و 48 قانون ثبت برای تحقق این گونه انتقال ضروری است.
همچنین آورده می تواند شکل صنعت داشته باشد، یعنی شریک می تواند تعهد کند در زمینه ای خاص خدمتی برای شرکت انجام داده و شرکت را از توانایی ، صلاحیت و کار خود بهره مند سازد. این نوع آورده نیز باید تقوین شود، لیکن از نظر فن حسابداری، بخشی از سرمایه به حساب نمی آید.
گرچه آوردن این نوع آورده در همه شرکت های موضوع قانون تجارت مجاز است اما برای شرکت هایی که در آن شرکا مسئولیت محدوددارند مانند شرکت های با مسئولیت محدود و سهامی، مناسب نیست؛ زیرا آورده های شرکا سرمایه شرکت را تشکیل می دهد و سرمایه شرکت تضمین پرداخت دیون شرکت به طلبکاران اوست و چون آورده صنعتی قابل توقیف نیست، طلبکاران نمی توانند روی آن، به عنوان وثیقه طلب خود از شرکت حساب کنند. به همین خاطر سرمایه شرکت، در همه شرکت ها، در طول حیات شرکت، جز در صورت تغییر آن مطابق قانون، ثابت قدم می ماند و شرکا حق ندارند به آن دست بزنند، یعنی نمی توانند آن را بین خود تقسیم کنند، مگر بعد از انحلال شرکت و پرداخت کلیه بدهی های آن .